Atıklar Hakkında Bilinmesi Gerekenler.
1 - Atıkları yurtdışına göndermek yasal mı?
Atıkların yurtdışına ihracının kuralları Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nce belirlenmiştir, yani yasaldır.
2 - Notifikasyon (Ön Bildirim) nedir?
Notifikasyon atığın yurtdışına ihracı için gereken izin belgesidir. Bu belge atığın ihraç edilmesi sürecinde gerekli olup atığı üreten firma bilgileri, bertaraf edici firma bilgileri, taşıyıcı firma bilgileri, atığın hangi gümrüklerden giriş çıkış yapacağı, ithalatçı ve ihracatçı ülkelerin ve varsa transit geçilecek olan ülkelerin onayları gibi izinleri kapsar. Ayrıca atığın miktarı ve kaç seferde sevk edileceği bu belgede bildirilir. Notifikasyon onayı tek seferlik çıkartılabileceği gibi yıllık olarak ta çıkartılabilmektedir. Notifikasyon formu Tehlikeli atıkların kontrolü yönetmeliği Ek 10- da yer almaktadır.
3 - Yönetmelikte yeni bir kavram olarak sanayi işletmesi tanımı getirilmiştir. Bu kapsamda sanayici nasıl belirlenecektir?
Sanayi Sicil Kanununda tanımlanan ve sanayi sicil belgesi bulunan işletmeler sanayi işletmesi olarak adlandırılmaktadır. Ayrıca çevre lisanslı ambalaj atığı toplama ayırma ve geri dönüşüm tesisleri ambalaj atıklarını aldıkları sanayi işletmelerinin sanayi sicil numaralarını “atık ambalaj elektronik yazılım programına” http://atikambalaj.cevre.gov.tr adresini kullanarak girmeleri gerekmektedir. Sanayi sicil belgesi bulunan sanayi işletmeleri oluşan ambalaj atıklarını çevre lisanslı/geçici faaliyet belgeli toplama ayırma tesisine veya belediyenin toplama sistemine verilmesi gerekmektedir.
4 - Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında kod ve şifre alacak mıyım?
Herhangi bir ambalaj üretimi yapılması, ambalajın ithal veya ihraç edilmesi, ürünlerin ambalajlı olarak satışa sunulması, fason üretim yapılması durumunda bulundukları ilin Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden bildirim yapmak için kod numarası ve şifre alınması bir zorunluluktur.
5 - Belgeleme sorumluluğumu yerine getirmek için lisanslı veya geçici çalışma izni olan toplama ayırma tesisleri ile anlaşabilir miyim?
2012 yılı itibarıyla ürününü ambalajlı olarak piyasa sürenler belgeleme sorumluluğunu yerine getirmek için depozito uygulaması, belediyeler ile sözleşme yapmak ve/veya yetkilendirilmiş kuruluşa üye olma yöntemlerinde birini tercih etmelidirler. Piyasaya süren işletmeler tarafından doğrudan toplama ayırma tesisleri ile belgeleme sözleşmesi yapamazlar.
6 - Ahşap ambalaj malzemesinde belgeleme sorumluluğu var mıdır?
24.08.2011 tarih ve 28035 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde 2013 yılı itibarı ile ahşap ambalaj malzemesi için geri kazanım hedefi getirilmiştir. Dolayısıyla 2013 yılından itibaren belgeleme sorumluluğu bulunmaktadır.
7 - Müracaat formlarını nasıl göndermeliyim?
Ambalaj bildirimlerini içeren müracaat formları il müdürlüklerimizden alınan kod ve şifreler ile elektronik yazılım programı üzerinden her yıl şubat ayı sonuna kadar, bir önceki yılın satış rakamlarını içerecek şekilde gönderilmesi gerekmektedir. Bildirimleri posta ile gönderilmesine gerek yoktur.
8 - Belediyeler ambalaj atıkları elektronik yazılım programı için kod numarası ve şifrelerini nasıl alacaklar?
Belediye tarafından http://online.cevre.gov.tr adresinden kullanıcı kodu ve şifre için bilgi girişinde bulunulması, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden yazılı olarak kullanıcı kodu ve şifre talep etmesi gerekmektedir.
9 – Tehlikeli Atık Beyan Sisteminde(TABS) doldurulan formlar Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerine posta ile gönderilecek mi?
Sistem girişleri Bakanlığımız ve İl Müdürlüklerince anında görüntülenebildiği için posta yolu ile herhangi bir belge gönderilmesi gerekmemektedir. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri sisteme giriş yapan veya 3 aylık süre sonunda hala giriş yapmayan firmaları sistem üzerinden takip edebilmektedirler. Ancak, atık üreticisi beyan işlemini bitirdikten sonra “beyan bilgilerini” yazdırmak ve bu belgeyi beş yıl süre ile saklamak zorundadır. Bakanlığımızca yapılacak denetimlerde bu nüsha ibraz edilmek zorundadır.
10 - Tehlikeli atığım yok diyen firmalar da sisteme giriş yapacaklar mı?
Tehlikeli atığım yok diyen firmalar giriş yapacak, sadece firma bilgileri kısmı doldurulacaktır.
11 - İşyeri kapatılmış veya geçici süre ile faaliyeti durdurulmuş olan firmaların da sisteme giriş yapması gerekiyor mu?
Yıl içerisinde bir süre çalışmış, kapatılmış veya faaliyeti bir süreliğine durdurulmuş olan firmalar, yıla ait tehlikeli atıkları var ise beyan etmek zorundadır.
12 - Hastaneler tıbbi atıklar için atık yönetim planı hazırlayacak mı?
Evet. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 8 inci maddesinin (b) bendine göre, Tıbbi atık üreticileri, atıkların ayrı toplanması, taşınması ve geçici depolanması ile bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren ünite içi atık yönetim planını hazırlamak ve uygulamakla yükümlüdürler. Ünite içi Atık Yönetim Planı Formatı Bakanlığımız tarafından hazırlanmıştır. Bununla birlikte sağlık kuruluşlarından kaynaklanan tehlikeli ve tehlikesiz atıklara ilişkin Endüstriyel Atık Yönetim Planının hazırlanarak onaylanmak üzere ilgili valiliğe (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü) gönderilmesi gerekmektedir. Ünite içi Atık Yönetim Planı Formatı ile Endüstriyel Atık Yönetim Planı formatına Genel Müdürlüğümüz www.csb.gov.tr adresinde “Güncel Belgeler” sekmesi altında yer alan “Atık Yönetimi” baslığı altından ulaşılabilmektedir.
13 – Tıbbi Atık Eğitimini nereden alabilirim?
Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıkların yönetimi ile ilgili esasları düzenleyen Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 52’nci maddesi gereğince Bakanlığımızca “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Eğitim Programları Usul ve Esasları” belirlenmiştir. Söz konusu eğitimler, İl Müdürlüklerimizin ilgili personelleri için “Eğiticilerin Eğitimi Programı”, sağlık kuruluşlarının ve belediyelerin ilgili personelleri için de “Yerel Eğitim Programı” seklinde iki aşamalı olarak uygulanmaktadır. Yönetmeliğin uygulanmasından sorumlu sağlık kuruluşlarının, belediyelerin ve özel temizlik, tasıma ve bertaraf firmalarının personeli, Yönetmelik kapsamındaki yükümlülükleri hakkında yerel eğitim programına tabi tutulurlar. Yerel Eğitim Programları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri tarafından düzenlenmektedir. Yerel eğitim programlarında yer alan konularla ilgili eğitimler, eğiticilerin eğitimi programını başarıyla tamamlayan İl Müdürlüğü personeli tarafından verilir.
14 - Atığım var, tehlikeli mi değil mi bilmiyorum, ne yapmalıyım?
a) Atık listesindeki kodlar ve (A) ve (M) işaretleri ne anlama gelir?
Atık yönetimi genel esaslarına ilişkin yönetmeliğinin Ek-IV de (A) işareti ile gösterilen atıklar konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girerken aynı listede (M) isareti ile gösterilmiş atıklar EK-III B deki esik konsantrasyonları üzerinde bir değere sahipse muhtemel tehlikeli atıktır. Bu ayırımın yapılabilmesi için atığı temsil eden numuneleri EK-III B analizi konusunda Bakanlığımızca yetkilendirilmiş lisanslı bir akredite çevre laboratuvarında atık üreticisi tarafından analizinin yaptırılması gerekmektedir.
Ayrıca doğal karakterleri ya da oluşmalarına neden olan aktiviteye bağlı olarak “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliği’nin ekinde yer alan Ek-III A’daki özelliklerden bir veya bir kaçına sahip olmaları ve Ek-III B de verilen tehlikeli özellikleri göstermeleri durumunda tehlikeli atık olarak sınıflandırılır.
b) Hangi atıklar tehlikelidir?
MSDS (Malzeme güvenlik Bilgi Formu) raporuna göre H1 den H14 özellikleri gösteren atıklar tehlikeli olarak sınıflandırılır. Tehlikeli olduğu bilinen bazı atıklar: boya, vernik, yapıştırıcı, kozmetik atıkları, laboratuvar kimyasalları, kullanım süresi geçmiş ilaçlar, boya fosfat çamurları, bazı arıtma çamurları, flüoresan, kondansatör, x-ısını tüpleri, basınçlı kaplar, kartuş toner atıkları sayılabilir.
Bununla birlikte, tehlikeli atıklar atık listesinde yıldız (*) ile işaretli atıklardır.
c) Atığımı sınıflandırmayı bilmiyorum, atığıma nasıl kod vereceğim?
Atıkları sınıflandırmada kullanılmak üzere Bakanlık web sitesinde Kılavuzlar bölümü altında “Atıkların Sınıflandırılması Kılavuzu” bulunmaktadır. Bu kılavuz kullanılarak atığınızı ne şekilde sınıflandıracağınıza ilişkin detaylı bilgi alabilirsiniz. ilave sorularınız için Bakanlığımıza resmi başvuruda bulunabilirsiniz.
d) Çalıştığım alanda/sektörde hangi atıklar çıkıyor?
Bakanlıkça yapılan sektörel çalışmalar neticesinde sektörel kılavuzlar hazırlanmıştır. Bu kılavuzlara Bakanlık web sitesinde yer alan Kılavuzlar bölümü altından erişebilirsiniz. Çalıştığınız alan/sektöre ilişkin kılavuz yer almıyor ise Bakanlıkla iletişime geçilebilir.
15 - Atık yağım var ne yapmalıyım?
3 tane yöntem vardır.
Bertaraf: Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin Ek–2 sinde yer alan işlemlerden herhangi birisi yapabilir.(D1-D15 arası işlemler: derine enjeksiyon, yüzey doldurma, düzenli depolama, yakma)
Enerji Geri Kazanımı: Atık yağların mevcut yakıta ilave edilerek lisanslı tesislerde enerji amaçlı kullanımını yapılabilir.
Geçici depolama: Atık yağların üreticileri tarafından faaliyet sahası içinde geçici olarak muhafaza edilme işlemini veya yağ üreticisi tarafından atık yağ üreticisi ile birlikte atık yağların toplanması amacıyla perakende satış ve/veya yağ değiştirme yerlerinde geçici muhafaza etme işlemini yapabilir.
a) Atık yağ üreticisinin yapması gerekenler nelerdir?
• Atık yağ üretimini en az düzeye indirecek şekilde gerekli tedbirleri almakla, Atık yağ analizlerini 15 inci maddeye uygun olarak yapmak veya yaptırmakla, atık yağları kategorilerine göre ayrı ayrı 18 nci maddede belirtilen şekilde geçici depolamakla, Tesisten kaynaklanan farklı kategorideki atık yağları birbirleriyle, PCB ve diğer tehlikeli atıklarla karıştırmamakla, tehlikeli atıkla kirlenmiş yağların bertaraf için Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uymakla,
• Atık yağların lisans almış taşıyıcılar vasıtasıyla lisanslı isleme ve bertaraf tesislerine gönderilmesini sağlamakla,
• Atık yağların tesis dışına taşınması durumunda Ulusal Atık Tasıma Formunu doldurmakla, Yönetmeliğin 26’ncı maddesine göre kayıt tutmakla
• Atık yağların taşınmasında üretici ile isleme veya bertaraf tesisi işletmecisi arasında “uyuşmazlık çıkması halinde”, bu uyuşmazlık giderilemezse on beş gün içinde uyuşmazlığı Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğüne ve Bakanlığa bildirmekle, bu süre içinde uyuşmazlığa konu olan atık yağları kendi depolarında muhafaza altına almakla yükümlüdürler.
b) Atık yağ kategorileri nelerdir?
Atık yağların kontrolü yönetmeliği Ek–1 e göre atık yağ kategorileri ve müsaade edilen kirletici parametre sınır değerleri
I. Kategori Atık Yağ: Bu kategoride yer alan atık yağlardaki PCB, toplam halojen ve ağır metal gibi kirleticiler sınır değerlerin altındadır. Bu kategorideki atık yağların öncelikle “rejenerasyon ve rafinasyon yolu” ile geri kazanımlarının sağlanması gerekmektedir. Bu kategorideki yağlar 21’nci maddede belirtilen koşullar nedeniyle “enerji geri kazanımı” amacıyla kullanılabilir.
II. Kategori Atık Yağ: Bu kategorideki atık yağlar Bakanlıktan lisans almış tesislerde enerji geri kazanımı amacıyla kullanıma uygun atık yağlardır. Ancak klorür, toplam halojen ve PCB parametreleri asılmayan endüstriyel atık yağların rejenerasyon ve rafinasyon yoluyla geri kazanımı mümkündür.
III. Kategori Atık Yağ: Bu kategoride yer alan atık yağlardaki ağır metaller aşağıdaki tabloda verilen sınır değerlerin üzerindedir. Klorür ile toplam halojenler 2000 ppm’in, PCB ise 50 ppm’in üzerindedir. Rejenerasyon ve rafinasyona uygun olmayan, yakıt olarak kullanılması insan ve çevre sağlığı açısından risk yaratan ve lisanslı tehlikeli atık yakma tesislerinde yakılarak zararsız hale getirilmesi gereken atık yağlardır.
AMASYA ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK İL MÜDÜRLÜĞÜ
Bilgi Notunu Hazırlayan: Osman TOK
İl Müdür Yrd.
